با مفاهیم UI و UX و تفاوت آن‌ها به خوبی آشنا شوید (با مثال‌های ساده)

اگر از علاقه‌مندان دنیای آی‌تی و فناوری باشید مطمئنا با واژه‌های UI و UX برخورد داشته‌اید، دو اصطلاحی که بین طراحان وب یا اپلیکیشن و خوره‌های تکنولوژی بارها و بارها تکرار می‌شود، در این آموزش از همیار آی تی قصد داریم به طور کامل و با بیانی ساده با این دو مفهوم آشنا شده و تفاوت آن‌ها را بشناسیم، بد نیست در ابتدا و به صورت خلاصه بدانیم که واژه UI مخفف عبارت User Interface و به معنای رابط کاربری و واژه‌ی UX مخفف عبارت User Experience و به معنای تجربه‌ی کاربری می‌باشد، در ادامه به طور کامل راجع به این دو اصطلاح بحث کرده و تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

در ابتدا بیایید کمی بیشتر با مفهوم این دو اصطلاح آشنا شویم:

UI یا رابط کاربری چیست و به چه معناست؟

همانطور که پیشتر گفتیم، واژه‌ی UI خلاصه شده‌ی عبارت User Interface می‌باشد که در زبان فارسی آن را با عنوان رابط، واسط یا نمای کاربری می‌شناسیم.

رابط کاربری شامل المان‌های دیداری یک محصول می‌شود، به عنوان مثال در یک وبسایت یا اپلیکیشن، تمام تصاویر به کار رفته، رنگ‌بندی‌ها، طراحی ظاهری دکمه‌ها و… می‌توانند در بردارنده‌ی مفهوم UI باشند.

طراحان رابط کاربری یا UI Designer‌‌ها وظیفه‌ی ایجاد یکپارچگی و زیباسازی ظاهری یک محصول، برنامه یا وبسایت را بر عهده دارند.

UX یا تجربه‌ی کاربری چیست و به چه معناست؟

اصطلاح UX مختصر شده‌ی عبارت User eXperience می‌باشد که می‌توان آن را تجربه‌ی کاربری معنا کرد، این مورد را می‌توان تمام عواطف، احساسات و تجربه‌ی کاربر از کارکردن با یک محصول دانست، باید بدانیم طراحی تجربه‌ی کاربری بسیار گسترده بوده و خود می‌تواند در بردارنده‌ی UI نیز باشد.

حال که کمی با مفهوم این دو واژه آشنا شدیم، با بررسی تصویر زیر بهتر آن را به خاطر می‌سپاریم.

فرض کنید قصد خرید یک ساعت مچی را دارید، شاید اولین موردی که توجه شما را به خود جلب کنید ظاهر و طراحی آن ساعت باشد، در حقیقت شکل ظاهری ساعت یکی از عواملی است که به آن توجه می‌کنید و در خرید شما تاثیر گذار است، شکل و زیبایی ظاهری ساعت را می‌توانیم به UI یا رابط کاربری (بصری – دیداری) تشبیه کنیم. در مرحله‌ی بعدی احتمالا شما ساعت را به مچ خود بسته و آن را از نظر راحتی و نحوه‌ی استفاده بررسی می‌کنید، اگر استفاده از ساعت برای شما لذت‌بخش باشد، اصطلاحا می‌گوییم تجربه‌ی خوبی از کار با ساعت به دست آورده‌اید، این مورد را می‌توانیم به UX یا تجربه‌ی کاربری تشبیه کنیم.

مثال سس گوجه فرنگی در طراحی UI و UX یک محصول!

حتما بارها برای شما پیش آمده است که موقع مصرف یک سس گوجه فرنگی، دقیقا هنگامی که سس به انتها می‌رسد به سختی آن را از ظرف خارج می‌کنید و هرچه جعبه‌ی سس را تکان می‌دهید سس باقی مانده در ظرف خارج نمی‌شود، هرچند این ظرف‌ها ظاهر بسیار زیبا و چشم‌نوازی دارند اما از طرفی تجربه‌ی چندان خوبی به شما منتقل نمی‌کنند.

با مشاهده‌ی این مشکل یکی از شرکت‌هایی که محصولات خوراکی تولید می‌کرد به این فکر افتاد که طراحی ظرف سس‌های خود را تغییر دهد، آن‌ها یک طرح عجیب برای ظروف سس خود به وجود آوردند، آن هم یک ظرف با سر پهن بود، به صورتی که شما به راحتی می‌توانستید سس را به صورت سر و ته نگهداری کنید، هرچند ظاهر چندان جذابی نداشت اما مشکل قبلی را به خوبی حل کرد و مصرف‌کنندگان به راحتی می‌توانستند تا انتها از محتوای سس مورد علاقه‌ی خود لذت ببرند و این دقیقا همان تجربه‌ی کاربری عالی برای مشتریان بود!

در اکثر مواقع زمانی که شما از یک برنامه یا وبسایت راضی نیستید، این امکان وجود دارد که مشکل از طراحی تجربه‌ی کاربری نامناسب آن سرویس باشد، هرچند یک وبسایت می‌تواند از از لحاظ ظاهری زیبا باشد، اما در کنار آن باید احساس خوبی در کاربر ایجاد کند، از این رو می‌گوییم طراحی UI یکی از بخش‌های زیر مجموعه طراحی UX است.

برای درک بهتر این موضوع همیار آی تی را مثال میزنیم، تمام آنچه که شما در ظاهر سایت میبینید، شامل رنگ‌بندی‌ها، فونت، تصاویر در دسته‌ی UI یا طراحی رابط کاربری قرار می‌گیرند و در سمت دیگر، محل قرار گیری لینک و دکمه‌ها، منوی دسته‌بندی بالای سایت، بخش جستجوی سایت و… به گونه‌ای قرار دارند که شما بتوانید به راحتی آن‌ها را پیدا کرده و مورد استفاده قرار دهید که در دسته‌ی طراحی تجربه‌ی کاربری یا UX قرار می‌گیرند.

طراحی تجربه‌ی کاربری را می‌توان در 6 بخش اصلی دسته‌بندی کرد، که عبارتند از:

1. محتوای مناسب و کاربردی: دلیل اصلی استفاده کاربر از یک برنامه یا وبسایت دسترسی به محتوای مورد نیازش می‌باشد، بنابراین یکی از مهم‌ترین مراحل برای ساخت یک تجربه‌ی کاربری عالی ارائه محتوای کاربردی و مناسب به کاربر است.
2. معتبر بودن محتوا: مورد بعدی که باعث اعتماد کاربر به یک محصول یا سرویس می‌شود، ارائه‌ی محتوای معتبر به وی می‌باشد، به عنوان مثال در یک متن خبری حتما منبع رسمی خبر را ذکر کنید و همچنین از نوشتن متن به صورت عامیانه جدا خودداری کنید.
3. استفاده‌ی ساده: یک محصول باید به سادگی به دست مخاطب برسد و مخاطب بتواند به سادگی از محصول یا سرویس مورد نظر خود استفاده کند، بازاریابی صحیح برای یک سرویس و کاربرد آسان برای مخاطب می‌تواند به طور چشمگیری تجربه‌ی کاربری محصول را بهبود ببخشد.
4. کاربرد پذیری: سرویس شما هرچقدر هم باکیفیت، معتبر و زیبا باشد ولی کاربر نتواند به صورت کاربردی از آن استفاده کند تجربه‌ی خوبی در کاربر ایجاد نخواهد کرد، قرارگیری صحیح دکمه‌ها، دسته‌بندی و ساختار مناسب برای محتوا و قالب‌بندی وبسایت یا برنامه، نام‌گذاری مناسب و صحیح صفحات و… می‌تواند احساس خوبی را به کاربر منتقل کرده و در نتیجه تجربه‌ی کاربری خوبی را در وی ایجاد کند.
5. طراحی ظاهری: طراحی زیبا و دلنواز صفحات، رنگ‌بندی صحیح، آراستگی ظاهری، استفاده از فونت‌های مناسب، بهره‌گیری از المان و تصاویر گرافیکی زیبا و با کیفیت، می‌تواند تجربه‌ی بسیار خوبی را در کاربر ایجاد کنید، همانطور که متوجه شده‌اید این موارد را می‌توان UI نامید، بنابراین می‌توان فهمید که UI زیر مجموعه‌ای از UX می‌باشد.
6. در دسترس بودن: محصول یا سرویس شما باید همیشه در دسترس باشد، به عنوان مثال اگر کاربر هنگام مراجعه به یک وبسایت با خطای 404 و یا خطای سرور مواجه شود، احساس نامناسبی به وی منتقل خواهد شد، علاوه بر اینها، در دسترس بودن محتوا، سرعت بارگذاری مناسب، و نمایش صحیح سایت در مرورگرهای مختلف نیز در تجربه‌ی کاربری تاثیر قابل توجهی خواهند گذاشت.

در نهایت UI و UX چه تفاوتی با هم دارند!

حتما تا به حال با تفاوت‌های UI و UX آشنا شده‌اید، در ادامه به طور خلاصه به بررسی این مورد می‌پردازیم:

• UI و UX دو مفهومی هستند که معمولا توسط افراد تازه‌کار با هم اشتباه گرفته می‌شوند، همانطور که پیش‌تر گفتیم واژه‌ی UI مخفف User Interface و به معنای رابط کاربری و واژه‌ی UX مختصر شده‌ی عبارت User Experience و به معنای تجربه‌ی کاربری می‌باشد.
• UI به مطالعه‌ی طراحی ظاهری محصول می‌پردازد، در حال UX جنبه‌های عاطفی و احساسات کاربر را نیز در بر می‌گیرد، بنابراین UI یکی از زیر مجموعه‌های UX است.
• UI و UX به طور قابل توجهی مکمل یکدیگر هستند و برای ایجاد یک تجربه‌ی کاربری دلنشین و لذت‌بخش وجود هر دوی آن‌ها لازم و ضروری بوده و نمی‌توان یکی را بر دیگری ارجح دانست.
• طراحی UI یک محصول بیشتر به سلیقه‌ی طراح بستگی دارد، در حالی که در طراحی UX باید سلیقه، عواطف و فرهنگ کاربران را در نظر گرفت.

کاربر پسند بودن رابط کاربری به چه معناست؟

یک طراحی کاربر پسند (User Friendly) یعنی تمام اجزا و المان‌های سایت یا برنامه به خوبی کار کرده، در جای صحیح خود قرار داشته باشند و همچنین کاربر بتواند به راحتی با طرح ارتباط برقرار کرده و نیاز او هنگام کار با سیستم فراهم شود.

به عنوان مثال اگر بخواهیم یک سایت را باهم بررسی کنیم، مواردی مانند واکنش‌گرا (ریسپانسیو) بودن سایت، محتوای با کیفیت، طراحی زیبا و چشم‌نواز، سرعت بارگذاری بالا، سادگی و شلوغ نبودن طرح از جمله مواردی هستند که می‌توانند از ویژگی‌های یک سایت کاربر پسند به شمار بیایند.

علاوه‌بر آن پیروی از اصول روانشناسی در طراحی یک سایت نیز می‌تواند به صورت مستقیم بر تجربه‌ی کاربری یک وبسایت تاثیرگذار باشد؛ به زبان ساده می‌توان گفت، محصول کاربر پسند آن چیزیست که کاربر واقعا به آن علاقه‌مند شده و از کار کردن با آن لذت ببرد.

همانطوری که گفتیم یکی از مهم‌ترین عواملی که در کاربر پسند بودن یک محصول یا خدمت نقش دارد، سادگی بصری و همچنین سادگی در کار با آن محصول است، به عنوان مثال فکر می‌کنید چرا موتور جستجوی گوگل در نهایت از یاهو پیشی گرفت و به انتخاب اول اکثر کاربران تبدیل شد؟ به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت گوگل سادگی آن بود، در آن زمان که صفحه‌ی نخست یاهو پر بود از لینک‌های گوناگون و امکانات مختلف، صفحه‌ی اصلی گوگل تنها از یک باکس جستجوی ساده تشکیل شده بود!

چگونه می‌توان سایتی مطابق با اصول UI و UX ایجاد کرد؟

در یک کلام، به شما می‌گوییم کاربر باید بتواند خیلی راحت به آن‌چه می‌خواهد برسد، چه از نظر محتوا و چه از نظر ظاهر و طراحی رابط کاربری، در طراحی UX یک اصل مهم وجود دارد و آن این است:

چیدمان و نحوه‌ی قرارگیری المان‌های سایت باید به گونه‌ای باشد که کاربر بدون هیچ درنگی به نیاز خود برسد، از چیدمان منوی‌های سایت گرفته تا صفحات و محتوای داخلی، سرعت دسترسی، نمایش صحیح پیغام‌ها، خطاها و… همه‌و‌همه باید به بهترین شکل ممکن در اختیار او باشد.

نظر شما در این‌باره چیست؟ محتوای این آموزش را یک محتوای کاربر پسند می‌دانید؟ چه نظری درباره همیار آی‌تی دارید؟ به نظر شما اصول UI و UX در سایت رعایت شده‌است؟ دیدگاه‌های ارزشمند خود را در بخش نظرات همین پست با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.