اینترنت اشیا (IOT) چیست و چه کاربردهای در زندگی روزمره دارد؟

اینترنت اشیا یا Internet of Things واژه‌ای نسبتا آشنا که چند وقتیست وارد حوزه‌ی تکنولوژی و زندگی ما شده است، شاید به درستی با معنا و مفهوم آن آشنا نباشیم، اما باید بدانیم در آینده‌ای نه‌چندان دور این فناوری به شکل بسیار گسترده‌ای در زندگی ما نقش خواهد داشت، اگر شما نیز می‌خواهید زودتر از سایرین با این فناوری آشنا شده و کاربردهای آن را در زندگی روزمره خود بدانید تا انتها‌ی این آموزش با همیار آی‌تی همراه باشید.

اینترنت اشیا (IoT) به طور کلی به فناوری اطلاق می‌شود که در آن تمام اشیا و وسایل اطراف ما به شبکه‌ی اینترنت و یا اینترانت (شبکه‌ی محلی) متصل شده‌اند و می‌توانند از طریق آن برای هم داده ارسال کرده و با هم در ارتباط باشند، در ضمن به راحتی و از طریق اپلیکیشن‌های خاصی توسط انسان‌ها قابل کنترل هستند.

حتما تا به‌حال نام خانه‌های هوشمند را شنیده‌اید، یکی از کاربردهای وسیع و گستره‌ی IoT در خانه‌های هوشمند نمود پیدا می‌کند، خانه‌ای را در نظر بگیرید که بسیاری از اشیای موجود در آن از طریق یک شبکه به هم متصل‌اند.

به عنوان مثال هنگامی که شما خانه‌تان را ترک می‌کنید، لامپ‌ها خاموش شده و درب‌ها به صورت خود کار قفل می‌شوند، یخچال خانه به صورت اتوماتیک مواد غذایی موجود را بررسی کرده و در صورت کمبود برای فروشگاه مورد نظر شما پیامی ارسال می‌کند و محصولات مورد نظر را سفارش می‌دهد.

همچنین هنگامی که شما مجددا در حال بازگشت به خانه هستید تلفن همراهتان موقعیت شما را برای شبکه‌ی خانگی ارسال کرده و با نزدیک شدن شما به خانه، سیستم سرمایشی یا گرمایشی فعال شده و محیط خانه را برای حضور شما دلچسب و آماده می‌کند.

این یک نمونه‌ی بسیار ساده از کاربرد اینترنت اشیا در زندگی روزمره بود، مبحث IoT می‌تواند در موارد بسیار زیادی، از خانه‌های هوشمند گرفته تا مسائل پزشکی مورد استفاده قرار بگیرد، که در ادامه بیشتر با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

نحوه‌ی شکل‌گیری و تاریخچه‌ی اینترنت اشیا

کلمه‌ی اینترنت اشیا واژه‌ی چندان قدیمی نیست، این مفهوم برای نخستین بار در سال 1999 میلادی استفاده شد و در آن جهانی را متصور می‌شدند که تمام افراد و همچنین اشیای بی‌جان از طریق شبکه و ابزارهای دیجیتال به هم متصل شده و بتوانند به برقراری ارتباط با یکدیگر بپردازند.

همانطور که می‌دانید اینترنت هم‌اکنون تمام افراد جهان را به هم متصل کرده، اینترنت اشیا (IOT) نیز همانطور که از نامش پیداست قرار است تمام اشیا را به هم متصل کند!

IoT به لحاظ فنی چگونه عمل می‌کند؟

در اینجا سعی می‌کنیم به صورت خیلی ساده و ابتدایی این مقوله را بررسی کرده و اطلاعاتی کلی راجع‌ به آن به شما ارائه دهیم:
فرایند رد و بدل کردن داده در اینترنت اشیا می‌تواند از طریق پروتکل‌های مختلفی همچون بلوتوث، پروتکل ZigBee، ارتباط وای‌فای، پروتکل MQTT و… انجام پذیرد، در هر صورت هر شئ دارای یک شناسه‌ی یکتا و آدرس آی‌پی خواهد بود، شاید به نظر اختصاص دادن یک آدرس IP برای هر دستگاه معقول نباشد اما در اینجا لزوم به وجود آمدن آی‌پی ورژن 6 (IPV6) را در می‌یابیم، در این نسل مشکل کمبود آی‌پی را نخواهیم داشت.

پس از اتصال وسایل به شبکه‌ی داخلی یا اینترنت آن‌ها می‌توانند برای یک‌دیگر داده ارسال کنند و در نهایت با هم در ارتباط بوده و با هم تعامل داشته باشند، در حقیقت این ارتباط، ارتباط “انسان با انسان” یا “انسان با ماشین” نخواهد بود بلکه یک ارتباط کامل بین “ماشین و ماشین” برقرار خواهد شد، در این حالت مودم‌ها، میکروپروسسورها و برد‌های مختلف می‌توانند با هم به تبادل اطلاعات بپردازند.

اگر تمایل دارید خودتان با این موضوع آشنا شوید می‌توانید برای شروع از یک برد Raspberry Pi (رزبری‌پای) یا Arduino (آردوینو) استفاده کنید، این برد‌ها همانند یک رایانه‌ی کوچک قابل برنامه‌نوسی بوده، دارای سخت‌افزار مورد نیاز هستند و می‌توانند به شبکه نیز متصل شوند.

ایده‌هایی از کاربرد اینترنت اشیا در زندگی روزمره

می‌توان از IoT در مقوله‌های بسیار زیادی استفاده کرد که ما در اینجا نمونه‌هایی از آن‌ها را ذکر می‌کنیم:

سلامت هوشمند: سنسورهایی به بدن بیمار متصل شده، علائم حیاتی وی را کنترل کرده و آن‌ها را به یک مرکز بررسی سلامت ارسال می‌کند.

خودروهای هوشمند: به عنوان یک نمونه، سنسوری که میزان باد تایرهای ماشین را بررسی کرده و در صورت وجود مشکل به راننده اطلاع می‌دهد.

خانه‌های هوشمند: موقعیت جغرافیایی صاحب خانه از طریق تلفن همراهش دریافت شده و با توجه به نزدیک شدن او به خانه، سیستم گرمایشی یا سرمایشی را کنترل می‌کند.

شهر هوشمند: کنترل ترافیک، روشنایی سطح شهر، مدیریت جای پارک خودروها، آبیاری هوشمند فضای سبز و… همه و همه می‌توانند ایده‌هایی برای ایجاد یک شهر هوشمند باشند.

سیستم‌های امنیتی: بررسی خودکار درب‌های ورودی و دوربین‌های مدار بسته و اطلاع‌رسانی در خصوص بروز مشکل.

اگر بخواهیم IoT را بررسی کنیم مطمئنا به ایده‌های خلاقانه‌ی بسیار زیادی خواهیم رسید، از آنجایی که اینترنت اشیا یک مقوله‌ی نسبتا جدید و به‌روز در حوزه‌ی تکنولوژی است، کشورها به سرعت در حال کار کردن روی آن بوده و کشور ما نیز در صورت توجه به این حوزه می‌تواند به راحتی در آن پیشرفت کند.

IoT و IoE را با هم اشتباه نگیرید!

بر خلاف تصور عده‌ای اینترنت اشیا با اینترنت همه‌چیز یا Internet of Everything متفاوت است، IoT تنها به مبحث اشیای متصل به شبکه می‌پردازد در حالی که IoE به داده‌ها و روش‌های ترکیب و استفاده از آن‌ها می‌پردازد و بر چهار اصل کلیدی تکیه دارد:

• مردم
• داده‌ها
• فرایندها
• اشیای اینترنتی

در حقیقت می‌توان اینترنت اشیا را زیر مجموعه‌ای از IoE در نظر گرفت.

آیا اینترنت اشیا امن و قابل اطمینان است؟

همانند هر تکنولوژی دیگری اینترنت اشیا نیز می‌تواند مورد نفوذ و سو استفاده قرار بگیرد و این مورد به یکی از چالش‌های پیش‌روی آن تبدیل شده است، همانطوری که بالاتر نیز گفتیم، برخی از اشیای اینترنتی می‌توانند موقعیت جغرافیایی ما را نیز رصد کرده و آن را پردازش کنند.

هرچند این موضوع به تنهایی چندان نگران کننده نخواهد بود، اما مسئله‌ی اصلی وقتی شروع می‌شود که کنترل شبکه‌های ارتباطی و کنترل سیستم‌های مورد استفاده‌ی ما به دست افراد سودجو و خرابکار بیفتد.

در چنین مواقعی این تکنولوژی می‌توانند به شدت خطرناک بوده و حتی آسیب‌های جبران‌ناپذیری به جوامع انسانی وارد سازد، به عنوان مثال اگر چنین اتفاقی برای سیستم‌های یک بیمارستان اتفاق بیفتد می‌تواند بسیار مشکل‌زا و وحشتناک باشد.

نظر شما درباره‌ی این فناوری چیست؟ آیا شما نیز به مباحث مرتبط با IOT و کاربردهای آن علاقه‌مندید، تجربیات خود را در این زمینه با ما و کاربران همیار آی‌تی به اشتراک بگذارید.