تجارت الکترونیک چیست و چه مزایایی برای کسب‌و‌کارها دارد؟

تجارت الکترونیک (E-Commerce) را می‌توان به صورت انجام تمام معاملات تجاری در پلتفرم الکترونیک تفسیر کرد، اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر این موضوع را برای شما شرح دهیم می‌توان گفت، هر نوع دادوستد تجاری که در بستر فضای دیجیتال به انجام برسد تجارت الکترونیک نامیده می‌شود.

فرایند دادوستد الکترونیک می‌تواند شامل خرید کالاهای فیزیکی از سایت‌هایی مانند آمازون یا دیجی‌کالا، خرید یک آموزش اینترنتی، دریافت خدمات یا انجام تراکنش بانکی و… باشد، در این آموزش از همیار آی‌تی قصد داریم از صفر تا صد تجارت الکترونیک و انواع آن به صورت کاملا ساده و دقیق برای شما شرح دهیم.

یکی از مهم‌ترین دسته‌بندی‌های رایج در تجارت الکترونیک نوع آن است که بسته به طرفین حاضر در معامله مشخص می‌شود،‌به عنوان مثال تجارت B2B یا B2C که در ادامه به‌طور کامل آن‌ها را شرح خواهیم داد، همچنین تجارت الکترونیک را از نظر ابعاد نیز مورد بررسی قرار می‌دهیم، اما بد نیست قبل از هرچیزی کمی با تاریخچه و نحوه‌ی شکل‌گیری تجارت الکترونیک نیز آشنا شویم، پس تا انتهای این مقاله با همیار آی‌تی همراه باشید.

تاریخچه و نحوه‌ی پیدایش تجارت الکترونیک

مایکل آلدریچ در سال 1979 پایه‌های تجارت الکترونیک امروزی را بنا نهاد، او تلوزیون خانه‌ی خود را به کمک یک خط تلفن به رایانه‌اش متصل کرد، هرچند در آن زمان مفهومی به نام دادوستد الکترونیکی یا ای‌کامرس وجود نداشت اما قصد مایکل از اینکار این بود که بتواند از راه دور و بدون نیار به مراجعه‌ی حضوری به فروشگاه محصولات مورد نیاز خود را تهیه کند، از این رو عده‌ای مایکل آلدریچ را پایه‌گذار تجارت الکترونیک می‌دانند.

اما اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر این موضوع را بررسی کنیم می‌توان جف بزوس را نخستین کسی دانست که به صورت جدی یک فروشگاه آنلاین، یعنی فروشگاه آمازون را راه‌اندازی کرده و آن را به موفقیت رساند، فروشگاه آمازون در سال 1994 توسط جف بزوس و با هدف فروش آنلاین کتاب راه‌اندازی شد، در حال حاضر، آمازون بزرگ‌ترین فروشگاه دیجیتال دنیا بوده و بنیان‌گذار آن (جف بزوس) جزو ثروت‌مندترین افراد جهان به‌حساب می‌آید.

تجارت الکترونیک چیست؟

همانطور که در که در ابتدای مقاله بیان کردیم، تجارت الکترونیک مبادله‌ی الکترونیکی داده‌ها و انجام فعالیت‌های تجاری به کمک شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری و به‌خصوص اینترنت می‌باشد، در حال حاضر کلمه‌ی تجارت الکترونیک و اینترنت واژه‌هایی هستند که تصور دنیای امروزی بدون آن‌ها تقریبا غیر ممکن است.

به نقل از ویکی‌پدیا، انجام تمام فعالیت‌های تجاری اعم از فرایند خرید، فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه‌های کامپیوتری و اینترنت تحت عنوان تجارت الکترونیکی شناخته می‌شود.

امروزه انواع گوناگونی از تجارت الکترونیک را شاهد هستیم، که در ادامه بیشتر آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

انواع تجارت الکترونیک که امروزه شاهد آن هستیم

هرچند در تمام مواردی که قصد بیان آن‌ها را داریم ماهیت تجارت الکترونیک یکسان است، اما با توجه به تراکنش‌های گوناگون در 6 دسته‌بندی کلی قرار داد.

کسب‌و‌کار با کسب‌و‌کار (B2B)

تجارت الکترونیک B2B که در حقیقت مخفف شده‌ی عبارت Business to Business می‌باشد، به نوعی از مبادله‌ی الکترونیکی گفته می‌شود که طرفین معامله در آن یک شرکت، بیزینس یا کسب‌و‌کار هستند، دادوستد میان شرکت‌های گوناگون با یکدیگر از نوع تجارت B2B است، به عنوان مثال هنگامی که قطعات مورد نیاز برای ساخت خودرو توسط یک کارخانه تولید و در اختیار سازندگان خودرو قرار می‌گیرد، یک معامله‌ی B2B رخ داده است، چون طرفین این تراکنش در نقش یک کارخانه هستند.

کسب‌و‌کار با مشتری (B2C)

این توع دادوستد، همانطور که از نام آن نیز مشخص است، به هرنوع تراکنشی میان کسب‌و‌کار و مشتری (Business to Customer) گفته می‌شود، تقریبا بسیاری از تراکنش‌های روزمره‌ای که با آن‌ها سروکار داردم از نوع تجارت B2C هستند، خرید از فروشگاه‌های اینترنتی مانند دیجی‌کالا دقیقا نوعی از دادوستد B2C به حساب می‌آید، در این معامله دیجی‌کالا در نقش Business و خریداران در طرف دیگر و در نقش Customer هستند.

مشتری با کسب‌و‌کار (C2B)

در این نوع تجارت الکترونیک مشتری (Customer) خدمات یا پروژه‌ای را در اختیار یک کسب‌و‌کار (Business) قرار می‌دهد، به عنوان مثال جلسات مناقصه را می‌توان در این نوع تجارت دسته‌بندی کرد، فرض کنید قصد دارید یک پروژه‌ی طراحی وبسایت را به صورت آنلاین انجام دهید، در چنین شرایطی این پروژه را اعلام کرده و شرکت‌های گوناگون برای انجام آن به شما پیشنهاد قیمت می‌دهند و شما با توجه به نیاز و بودجه‌ی خود یکی از این شرکت‌ها را برای انجام پروژه‌ی خود انتخاب می‌کنید، این فرایند را می‌توان نوعی از تجارت C2B یا همان Customer 2 Business دانست.

مشتری با مشتری (C2C)

این فرایند که اختصار عبارت Customer 2 Customer می‌باشد در حقیقت بین انجام یک فرایند تجاری که هر دو طرف آن مشتری یا مصرف‌کننده قرار دارد، اطلاق می‌گردد، مطمئنا شما با اپلیکیشن‌هایی مانند دیوار و شیپور آشنایی دارید، در این‌گونه برنامه‌ها هر دو طرف معامله افراد عادی (یا به عبارتی مشتریان) قرار دارند، دادوستد در این‌گونه اپلیکیشن‌ها دقیقا نمونه‌ای از تجارت الکترونیک C2C است.

دولت با مشتری (G2C)

این نوع دادوستد که می‌توان آن را به صورت Government to Customer تفسیر کرد، به نوعی از مبادله الکترونیکی میان دولت یک کشور با مشتریان داخلی (مردم) می‌شود، به عنوان مثال دولت الکترونیک یا دادوستد سازمان‌ها و نهادهای دولتی با مردم را می‌توان به عنوان نمونه‌ای از تجارت الکترونیک G2C به حساب آورد.

دولت با دولت (G2G)

واژه‌ی اختصاری G2G از عبارت Government to Government به‌وجود آمده و همانطور که از نام آن مشخص است به نوعی از معاملات تجاری که میان دولت‌ها انجام می‌شود اطلاق می‌گردد، به عنوان نمونه انواع صادرات و واردات کشور، شامل خرید و فروش کالا، نفت و… از نوع تجارت G2G یا همان دولت با دولت هستند.

ابعاد تجارت الکترونیک (Ecommerce Dimensions)

به‌طور کلی، ۳ عامل مهم در تجارت الکترونیک نقش دارند، محصول، فرایندها و روش تحویل، برای درک بهتر این مسئله لطفا به شکل زیر توجه کنید:

همانطور که در تصویر نیز مشخص است، اگر تمام ابعاد (محصول، فرایندها و روش تحویل) کاملا فیزیکی باشند، اساسا مفهوم تجارت الکترونیک بی‌معنا شده و تجارت ما از نوع سنتی قلمداد می‌شود، در سوی دیگر اگر هر ۳ این عوامل به شکل دیجیتال صورت بگیرند، کسب‌و‌کار کاملا در بستر تجارت الکترونیک شکل گرفته.

همچنین اگر تنها یکی از فیزیکی باشند، نوع تجارت، به شکل جزئی الکترونیک خواهد بود، به عنوان مثال وبسایتی که محصولات فیزیکی به فروش می‌رساند، هرچند که فرایند‌های آن (پرداخت، فرایند انتخاب محصول و…) به شکل دیجیتال است، اما نوع کسب‌و کار به صورت کامل شامل تجارت الکترونیک نمی‌شود، آیا می‌توانید چند مثال در این زمینه بزنید؟

با مزایا و معایب تجارت الکترونیک آشنا شوید!

هرچند استفاده از بستر فضای دیجیتال برای انجام فعالیت‌های تجاری فرصت بسیار خوبی را برای افراد عادی و همچنین کسب‌و‌کارهای گوناگون فراهم ساخته است، به عنوان مثال راحتی در استفاده از خدمات، صرفه‌جویی در زمان، وجود گزینه‌های مختلف برای مقایسه و خرید، استفاده از نطرات و بررسی‌های تخصصی هنگام خرید محصول، امکان استفاده از تخفیف‌های مناسبتی گوناگون، ارتباط شبانه روزی و امکان استفاده از خدمات آنلاین در هر ساعتی از شبانه روز، تراکنش‌های سریع بانکی و… همه و همه از جمله مزیت‌های تجارت الکترونیک هستند.

اما از سوی دیگر مواردی نیز هستند که می‌توانند به عنوان نگرانی‌های تجارت الکترونیک تلقی شوند، برخی از این موارد عبارتند از:

• حفظ حریم خصوصی و امنیت
• عدم امکان بررسی کیفیت اجناس
• هزینه‌های پنهان مانند حمل و نقل
• امکان تاخیر در زمان دریافت کالا
• احتیاج به دسترسی ارتباط اینترنتی
• نگرانی بابت پرداخت هزینه‌‌ی کالا
• نگرانی بابت ارجاع محصولات

هرچند هرچند با توجه به افکار و نیاز‌های خود نگرانی‌های گوناگونی خواهد داشت، اما این نگرانی برای هر دو طرف معامله وجود دارد، بنابراین باید سعی کنید همواره مسائل امنیتی را هنگام استفاده از یک فروشگاه اینترنتی یا دریافت خدمات آنلاین در نظر داشته باشید، بد نیست هنگام خرید اطمینان حاصل کنید که تراکنش‌های بانکی شما در محیط امن و دارای گواهی SSL انجام شود، از سوی دیگر راه‌های ارتباطی وبسایت مد نظر و همچنین نشانه‌های اطمینان آن سایت را به خوبی بررسی کرده و پس از آن اقدام به خرید نمایید.

چگونه می‌توانم یک کسب‌و‌کار الکترونیک داشته باشم؟

حال که با تجارت الکترونیک آشنا شدید شاید تمایل داشته باشید، یک کسب‌و‌کار آنلاین برای خود راه‌اندازی کنید، برای این منظور در اولین قدم باید توانایی و مهارت‌های خود را شناسایی کنید، به چه نوع کسب‌و‌کاری علاقه‌مندید و چه هدفی از راه‌اندازی آن دارید؟ برخی از پلتفرم‌هایی که به صورت رایگان می‌توانید از آن‌ها برای ساخت فرشگاه الکترونیک استفاده کنید، عبارتند از:

• وردپرس و ووکامرس (WooCommerce)
• فروشگاه‌ساز اوپن‌کارت (OpenCart)
• فروشگاه‌ساز پرستاشاپ (PrestaShop)
• فروشگاه‌ساز مجنتو (Magento)

این موارد نمونه‌هایی از ابزارهای ساخت فروشگاه الکترونیک هستند که می‌توانید به صورت رایگان از آن‌ها استفاده کنید، اما به‌یاد داشته باشید راه‌اندازی فروشگاه محصولات فیزیکی تنها انتخاب شما نخواهد بود، روش‌های متنوعی برای راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار اینترنتی وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را در مقاله‌ی آموزش راه‌اندازی کسب‌و‌کار آنلاین مطالعه کرده و با توجه به مهارت خود بهترین راهکار را برگزینید.

شما چه تجربه‌ای در خصوص خرید و فروش آنلاین دارید؟ اگر خودتان صاحب یک کسب‌و‌کار آنلاین هستید یا تجربه‌ای در این خصوص دارید حتما دیدگاه‌های ارزشمندتان را با ما و سایر کاربران همیار آی‌تی به اشتراک بگذارید.