آشنایی با انواع میکروتیک (Mikrotik) از قطعات سخت‌افزاری تا نرم‌افزارها

برای برقراری ارتباط شبکه‌ای، روتر یکی از اساسی‌ترین ابزارها است. در سال‌های اخیر انواع روتر‌های میکروتیک از استقبال و محبوبیت خوبی برخوردار بوده‌اند که همین امر سبب شد کمی بیشتر نسبت به این برند دقت به خرج دهیم. در این مقاله سعی داریم علاوه بر معرفی انواع میکروتیک، اطلاعات مفید جانبی درباره آن نیز به شما ارائه دهیم. پس تا انتهای مقاله را به دقت مطالعه نمایید.

میکروتیک چیست؟

میکروتیک نام یک برند از روترها است که شرکت آن توسط دو دانشجوی MIT آمریکا در سال ۱۹۹۵ تاسیس شد. البته شاید قدیمی‌ترها این برند را با سیستم عامل میکروتیک به یاد بیاورند! بله، یکی از محصولات این شرکت در لتویا، اروپای شرقی، سیستم عامل میکروتیک است.

جالب است بدانید که این سیستم عامل، همزمان با اعلام استانداردهای مربوط به تکنولوژی وایرلس، امکانات ویژه‌ای برای این نوآوری در خود گنجاند. همین سرعت در هماهنگ شدن با روند تکنولوژی، دلیلی بود تا مشتریان انواع میکروتیک، ابرکمپانی‌هایی چون Nasa, HP, Motorola, و… باشند.

اما خب، موضوع بحث ما، روترها و ابزارهای مربوط به شبکه‌ی میکروتیک هستند. برای تعریف واضح‌تر این سری ابزارهای میکروتیک می‌توان گفت که یک آچار فرانسه و ابزار حرفه‌ای برای کنترل و مدیریت شبکه است. با استفاده از رابط کاربری آن به سادگی می‌توان در کمترین زمان ممکن یک شبکه کامل و کاربردی طراحی کرد.

 البته باید ابتدا اطلاعات کافی در حوزه شبکه‌های کامپیوتری داشته باشید. برای کسب این اطلاعات، می‌توانید به راحتی به پلتفرم‌های آموزش آنلاین معتبر، مثل وب‌سایت فرادرس مراجعه کرده و دوره مورد نیاز خود را با توجه به سطح دانش فعلی‌تان انتخاب نمایید.  

رقابت با سیسکو، هدف تولید انواع میکروتیک‌هاست!

سیستم عامل معروف IOS سیسکو قابلیت نصب بر روی کامپیوترها را دارد و امکانات بی‌نظیری مثل روتینگ، فایروال، VPN، مانیتورینگ، Qos ،Hotspot ،Load Balancing و ارائه سرویس‌های کار آمد دیگری را داراست‌.

شاید بتوان سیسکو را یکی از مهم‌ترین رقبای انواع میکروتیک دانست. سیستم عامل معروف IOS سیسکو که بر روی PCها به راحتی نصب شده و از امکانات بی‌نظیر شبکه‌ای پشتیبانی می‌کند (مثل وی‌پی‌ان، فایروال‌ها، روتینگ و…) باعث شد میکروتیک به فکر این باشد تا روی دست سیسکو بلند شود.

سوال اینجا بود که چگونه؟ و پاسخ به سادگی کاهش هزینه‌ها ختم می‌شد. یعنی میکروتیک با ارائه همان خدمات، اما با هزینه کمتر، رفته رفته جایگاه خود را پیدا کرد.

البته رقابت با یک شرکت مشابه تنها هدف این کمپانی نبوده و نیست. اگر نگاهی به انواع محصولات میکروتیک بیاندازید، قطعا متوجه خواهید شد که این شرکت در راستای نوآوری خدمات و بهبود محصولات موجود در بازار نیز قدم‌های مهمی برداشته است.

نگاهی به خدمات و محصولات، آشنایی با انواع میکروتیک!

شرکت میکروتیک در سه بخش زیر به مشتریان خود خدمت‌رسانی می‌کند:

1. سخت‌افزاری
2. نرم‌افزاری
3. آموزشی

چیزی که ما امروز در این مقاله بیشتر تاکید داریم دسته سخت‌افزارهای میکروتیک، روترهاست. اما با این حال، نگاهی مختصر به سایر محصولات نیز خالی از لطف نیست.

آشنایی با محصولات سخت‌افزاری شرکت میکروتیک

شرکت میکروتیک، در سال ۲۰۰۲ به این نتیجه رسید که شاید به همه نوع سخت‌افزارها به خصوص کامپیوترهای شخصی (PC) نمی‌توان اعتماد کامل داشت! برای همین تصمیم گرفت سخت‌افزارهای اختصاصی خود را تولید کند.

حال ممکن است بپرسید چرا میکروتیک به کامپیوتر‌های شخصی اعتماد نداشت؟

• کامپیوترهای شخصی خیلی متنوع‌اند.
• برای استفاده در شبکه طراحی نشده‌اند.
• نمی‌توان از رایانه‌ی بزرگ در شبکه استفاده کرد.

روتر برد (Router Board) نام محصولی بود که علاوه بر حل مشکل غیرقابل اعتماد بودن، مزایای ویژه‌ای به همراه داشت.

این تجهیزات سخت‌افزاری میکروتیک معمولا یک نسخه از کامپیوترهای شخصی (اما در اندازه‌ی کوچک) بودند که برای شبکه‌ها طراحی شدند. شرکت میکروتیک با سال‌ها فعالیت، توسعه‌ی زیادی در سیستم عامل خود ایجاد کرد و همین موضوع باعث ایجاد تمایز در محصولات این شرکت شد.

نهایتا تمام این مسائل دست به دست هم داد تا شرکت‌هایی سرویس‌های اینترنتی بزرگ را در جهان ارائه می‌دهند، از انواع میکروتیک به جای محصولات شرکت سیسکو استفاده کنند این یعنی محقق شدن هدف اصلی شرکت میکروتیک!

1. روترهای اترنت (Router)

روترها جزو هوشمندترین و پیچیده‌ترین دستگاه‌های شبکه هستند. روترها را می‌توان در انواع مختلف و با اندازه‌های متفاوت در بازار پیدا کرد؛ بنابراین امکان تصمیم‌‌گیری، برنامه‌ریزی، نصب نرم‌افزار یا سیستم‌عامل و تشخیص کوتاه‌ترین مسیرها در شبکه را دارند و به همین دلیل گران قیمت‌تر نیز هستند؛ اگر علاقه‌مندید بیشتر در این زمینه اطلاعات کسب کنید، احتمالا دوره‌ی آموزشی امنیت شبکه می‌تواند برای شما مفید و کاربردی باشد.

هرچند این گران قیمت بودن روترها نسبت به سوییچ‌ها و هاب‌ها جزو معایب آن‌ها بود، اما سرعت بخشیدن به شبکه‌ها و پایین آوردن تاخیر در شبکه جزو مزیت‌های آن‌ها است که دلیل خوبی برای محبوبیت آن می‌باشد؛ بنابراین روتر یعنی دستگاه‌هایی که برای اتصال بین شبکه‌های محلی مورد استفاده قرار می‌گیرند و مسیریابی بین شبکه‌ها از وظایف آن است.

معرفی چند روتر از انواع میکروتیک:

• روتر مدل HEX Lite
• روتر مدل RB750P-PBr2
• روتر مدل CCR1016-12S-1S+
• روتر مدل RB2011iLS-IN

2. سوئیچ­‌های شبکه (Switch)

دستگاه‌ها در یک شبکه محلی (LAN) با استفاده از وسیله‌ای به نام سوئیچ به هم متصل می‌شوند؛ بدین ترتیب که داده‌ها را به شکل مرتب و بسته‌بندی‌شده به مقصد منتقل می‌کند. با این اتصال کامپیوترهای موجود در شبکه می‌توانند ارتباط و تبادل دیتا را با یکدیگر داشته باشند.

هرچند تنها کاری که سوییچ‌ها انجام می‌دهند، اتصال کامپیوترها به یک‌دیگر نیست، بلکه آن‌ها می‌توانند هر نوع دستگاهی که از پروتکل‌های شبکه پشتیبانی می‌کند را به هم متصل کنند و این یکی از جذاب‌ترین کاربردهای یک سوییچ محسوب می‌شود.

معرفی چند سوئیچ از انواع میکروتیک:

• سوئیچ مدل CRS212-1G-10S-1S+IN
• سوئیچ مدل B260GS
• سوئیچ مدل CRS125-24G-1S-2HnD-IN
• سوئیچ مدل CRS226-24G-2S+IN

3. رادیو­های وایرلس سیستم‌ها یا آنتن‌های وایرلس

از رادیوهای بی‌سیم (وایرلس) برای تامین اینترنت یا ارسال و دریافت داده و اطلاعات توسط امواج رادیویی استفاده می‌شود. این ابزارها با توجه به استفاده‌ای که از آن‌ها می‌شود، دارای آنتن‌های داخلی یا خارجی با قدرت‌های متفاوت هستند، اگر دوست دارید بیشتر در این زمینه اطلاعات کسب کنید، شرکت در دوره‌های آموزشی فرادرس، می‌تواند یک انتخاب ایده‌آل برای شما باشد.

مزایای و قابلیت‌های استفاده از رادیو وایرلس:

• سرعت بالای انتقال اطلاعات
• کیفیت مناسب این سخت‌افزار
• نصب و پیکربندی راحت و ساده
• مقرون به صرفه و با قیمت مناسب
• سیستم کدگذاری WEP، WAP و AES
• سیستم ارسال و دریافت داده‌ی بی‌سیم (WDS)
• انتخاب فرکانس‌های مختلف شبکه (DFS)
• امکان مجازی‌سازی اکسس‌پوینت‌های شبکه
• دارای پروتکل‌های اختصاصی Nstreme ،NV2

معرفی چند نمونه رادیو وایرلس از انواع میکروتیک:

• رادیو مدل SXT 5
• رادیو مدل NetMetal 5
• رادیو مدل QRT 5 ac
• رادیو مدل DynaDish 5

4. روتر برد‌ها

روتربردها بر اساس دسته‌بندی که دارند نام گذاری شده‌اند. روتر بردها اصلی‌ترین ابزار برای برقراری اتصال‌های شبکه‌ای است و در صورتی‌ که مایل باشید خودتان روی روتر تنظیمات شخصی‌سازی شده پیاده‌سازی کنید؛ البته در وب‌سایت فرادرس نیز آموزش‌های زیادی در خصوص آشنایی با شبکه‌های کامپیوتری وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

1. 3DIGIT
2. 4DIGIT
3. Naming
4. Cloud Core Router

5. اکسس پوینت‌های خانگی و اداری

اکسس پوینت (یا Wireless Access Point) که به فارسی به معنی نقطه دسترسی است، در واقع نام یکی از تجهیزاتی است که در شبکه‌های بیسیم یا وایرلس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به این تجهیزات که به صورت اختصاری به آنها AP یا WAP هم می‌گویند. عملکرد WAP در شبکه‌های بیسیم همچون عملکرد سوئیچ شبکه‌های کابلی است. بدین معنی که این امکان را فراهم می کنند که از طریق آن‌ها بتوان چندین سیستم کامپیوتری را از طریق شبکه‌های بیسیم به یکدیگر متصل کرد.

6. رابط‌ها (اینترفیس) و لوازم جانبی شبکه

رابط یا اینترفیس (Interface) یکی دیگر از محصولات میکروتیک محسوب می‌شوند و برای افزایش پورت PCI یا PCIe بر روی روتربوردهای میکروتیک مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ این محصولات دارای فیبر نوری، انواع مبدل‌های PCI و کارت‌های بی‌سیم (وایرلس) هستند.

نکات نام‌گذاری انواع میکروتیک

انتخاب نام برای روترهای میکروتیک، براساس قواعد مشخصی است که خود شرکت به خوبی روی آن تسلط دارد، اما خب، من و شما به عنوان مشتری این محصولات، باید اطلاعات درستی از نوع نام‌گذاری آن داشته باشیم تا بتوانیم در انتخاب محصول درست، قدم برداریم. از سویی نوع پین‌ها، کدهای نام‌گذاری و… می‌تواند اطلاعات مفیدی چون قابلیت‌ها و امکانات محصول ارائه دهد که بسیار نکته مهمی در خرید انواع میکروتیک است.

پس بیایید ببینم حروف اختصاری روی انواع میکروتیک به چه معناست:

• U: دستگاه‌هایی که همراه با درگاه USB هستند.
• L: دستگاه های که از قدرت آنها کاسته شده.
• G: دستگاه ها داری رابط شبکه‌ی گیگابیت هستند.
• A: دستگاه‌هایی که حافظه‌ی رم (RAM) آن‌ها ارتقا یافته.
• H: دستگاه‌هایی که قدرت پردازش آن‌ها ارتقا یافته است.
• P: دستگاه‌هایی همراه با قابلیت نیرو در اترنت (POE) هستند.
• i: دستگاه‌هایی که فقط روی یکی از پورت‌ها POE پشتیبانی می‌کنند.
• S: دستگاه‌هایی که امکان نصب ماژول SFP را به کاربر می‌دهند.
• S+: دستگاه‌هایی که امکان نصب +SFP را به کاربر می‌دهند.

نرم‌افزارهای شرکت میکروتیک

نرم‌افزار محبوب روتر او اس (RouterOS) یکی از مهم‌ترین محصولات نرم‌افزاری شرکت میکروتیک است؛ این نرم‌افزار، یک سیستم عامل برای سخت‌افزارهای روتربرد (Routerboard) میکروتیک به حساب می‌آید؛ با نصب و پیکربندی این سیستم عامل میکروتیک (RouterOS) بر روی رایانه‌های شخصی (PC) شخصی می‌توان قابلیت‌هایی مثل دیوار آتش (Firewall) و همچنین سیستم مدیریت پهنای باند یا اکسس‌پوینت‌های بی‌سیم (وایرلس) و سرورهای وی‌پی‌ان استفاده کرد.

سیستم عامل RouterOS روی تمام سیستم عامل‌های ۳۲ بیت و بیشتر امکان نصب دارد و همچنین امکان دسترسی به روتر او اس (RouterOS) از طریق ابزارهایی مثل تل‌نت، FTP یا SSH را دارد؛ قابلیت‌های روی این نرم‌افزار کم نیستند اما با این وجود، برای اضافه کردن قابلیت‌های عملکردی این سیستم عامل، ابتدا باید لایسنس (License) آن را تهیه نمایید.

لایسنس چیست؟

لایسنس (License) به مجوزهایی که بر اساس ویژگی‌های سخت‌افزاری روتربردها و اینکه قابلیت پشتیبانی از چند کلاینت را دارند، تعریف می‌شوند، گفته می‌شود.

اما خب گاهی تهیه لایسنس شاید انتخاب به‌صرفه‌ای نباشد. در نتیجه میکروتیک برای حذف این مشکل، هرگاه که دستگاهی را از این کمپانی تهیه کنید؛ یک لایسنس (بین سطوح سه تا شش) به شما ارائه می‌دهد.

هر یک از لایسنس‌های میکروتیک این دسترسی را به کاربران می‌دهند تا مدیریتی کامل روی شبکه‌ی خود داشته باشند و در نهایت بالاترین سطح لایسنس، لایسنس نوع ۶ است که امکان مدیریت همه‌ی امکانات را به همراه نامحدود کاربر می‌دهد.

سیستم عامل روتر او اس (RouterOS)

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم برند میکروتیک قصد داشت با برند سیسکو و سیستم‌عامل محبوب آن، یعنی IOS، رقابت کند، به همین دلیل سیستم عامل اختصاصی خود را تولید کرد؛ این سیستم روی انواع کامپیوترها قابل نصب است؛ برای درک بهتر این موضوع بهتر است با مدیریت کاربران شبکه آشنا شوید. از جمله موارد موفقیت این سیستم عامل (Router OS) پایداری و یکپارچگی آن در ارائه‌ی سرویس در انواع شبکه‌ها است و همین موضوع باعث محبوبیت آن شده است.

از جمله موارد دیگری که سبب برتری این نرم‌افزار نسبت به رقبای دیگر خود شده، این است که به کمک نرم‌افزار‌های تحت ویندوز WinBox یا QuickSet می‌توانید به سادگی چند کلیک روترهای خود را کانفیک و پیکربندی کنید؛ این برنامه‌ها با رابط کاربری گرافیکی که در اختیار شما قرار می‌دهند، کار را برای تنظیم روترها بسیار ساده و سریع کرده‌اند.

آموزش تحت کمپانی میکروتیک

شرکت میکروتیک با برپایی و تاسیس مرکز‌های مختلف آموزشی در سطح جهان، به مخاطبان و مشتریان خود خدمت رسانی می‌کند؛ نرم‌افزار روتر او اس (RouterOS) یکی از مورادی است که میکروتیک برای آموزش از آن‌ها استفاده می‌کند؛ ضمن اینکه دوره‌های میکروتیک به شکل تئوری و عملی برگزار می‌شوند و در نهایت مدارک یا گواهی‌هایی توسط میکروتیک به شرکت‌کنندگان دوره‌ها ارائه می‌شود.

البته برای یادگیری کار با ابزارآلات میکروتیک، لازم نیست صرفا در این دوره‌ها شرکت کنید! مثلا می‌توانید به راحتی با سرچ عبارت آموزش روتینگ میکروتیک، آموزش‌های فارسی و دقیق را در وب‌سایتی مثل فرادرس یاد بگیرید، فرادرس یکی از منابع آموزشی خوب برای یادگیری دوره‌های مربوط به شبکه‌های کامپیوتری است.

اما خب، بد نیست با دروه‌هایی که میکروتیک اقدام به ارائه آن کرده است، آشنایی نسبی، در حد عنوان آن، داشته باشید.

دوره‌های میکروتیک:

برای یادگیری کار با سیستم‌عامل میکروتیک، می‌توانید سرفصل های آموزشی که توسط این شرکت ارائه شده است را در هفت گروه متنوع و سه سطح مورد بررسی قرار دهید:

1. دوره‌ی MTCNA یا MikroTik Certified Network Associate
2. دوره‌ی MTCRE یا MikroTik Certified Routing Engineer
3. دوره‌ی MTCWE یا MikroTik Certified Wireless Engineer
4. دوره‌ی MTCTCE یا MikroTik Certified Traffic Control Engineer
5. دوره‌ی MTCUME یا MikroTik Certified User Management Engineer
6. دوره‌ی MTCINE یا MikroTik Certified Inter-networking Engineer
7. دوره‌ی MTCIPv6E یا MikroTik Certified IPv6 Engineer

و هریک از مدارک به یکی از سطوح زیر تقسیم می‌شود:

1. دوره‌ی مقدماتی (Basic Level)
   MTCNA
2. مهندسی سطح یک (Engineer Level 1)
   MTCRE
   MTCWE
   MTCTCE
3. مهندسی سطح دو (Engineer Level 2)
   MTCUME
   MTCINE
   MTCIPv6E

میکروتیک در چه مواردی قابل استفاده است؟

در این مرحله که آشنایی نسبتا خوبی با انواع میکروتیک کسب کردید، اگر برایتان سوال شده که در چه مواردی می‌توان از ابزارهای میکروتیک کمک گرفت (البته اگر در حوزه شبکه فعالیت می‌کنید احتمالا تا اینجا می‌دانید که کاربرد میکروتیک چیست؟) به لیست زیر نگاهی بیاندازید. شاید دفعه بعد که نیاز به انجام یکی از کارهای زیر در زیرساخت‌های شبکه‌ای خود داشتید، تنها با یک ابزار از میکروتیک بتوانید مشکل خود را به سادگی حل کنید.

• مسیریابی (Routing)
• دیوارآتش (Firewall)
• بی سیم (Wireless)
• پراکسی سرور (Proxy Server)
• مدیریت کاربر (user managment)
• کیفیت سرویس (Quality of Service)
• تعادل رسانی بارگزاری (Load Balancing)
• پشتیبانی از آی‌پی نسخه ۶ (IPv6 support)
• پروتکل پیکربندی پویای میزبان (DHCP Server)
• ترجمه نشانی شبکه (NAT)
• شبکه خصوصی مجازی (VPN)
• میزبانی اتصالات (PPPOE – PPTP – L2TP – SSTP – OpenVPN – ISDN)

با این که ابزارهای شبکه بسیار گسترده‌تر از این حرف‌ها است و نمی‌توان صرفا در یک مقاله آن را جمع کرد، سعی کردیم کلیدی‌ترین اطلاعاتی که برای شناخت انواع میکروتیک نیاز دارید را جمع‌آوری کنیم؛ امیدواریم خواندن این مطلب برایتان مفید بوده باشد؛ اگر درباره میکروتیک، ابزارهای میکروتیک و یا موضوعات مربوط به آن علاقه‌مندید، احتمالا آموزش روتربردهای میکروتیک در وب‌سایت فرادرس نیز برای شما مفید باشد، فرادرس یک مرجع آموزش آنلاین است که می‌توانید دوره‌های مربوط به امنیت و شبکه‌های کامپیوتری را در آن ببینید.

راستی شما چه تجربه‌ای درباره‌ی کار با محصولات میکروتیک دارید؟ آیا تا به حال از انواع میکروتیک‌ها استفاده کرده‌اید؟ دیدگاه‌ها و تجربیات ارزشمند خود را با ما در میان بگذارید.